Wat maakt Amsterdams zo bijzonder
Het Amsterdams dialect, ook wel bekend als Mokums, is een bijzondere mengeling van Nederlands met invloeden uit onder andere het Jiddisch en het Engels. Dit komt doordat Amsterdam altijd al een internationale handelsstad is geweest. Allerlei mensen uit verschillende landen vestigden zich hier en namen hun eigen woorden mee. Veel typische Amsterdamse gezegden klinken vrolijk of een beetje ongewoon, zoals pleite gaan voor weggaan of aggenebbisj voor armoedig. De Amsterdammer spreekt zonder veel omwegen en gebruikt vaak korte zinnen. Hierdoor voelen deze uitspraken snel vertrouwd voor wie de stad kent.
Opvallende woorden en gezegden die je alleen hier hoort
Enkele voorbeelden van Amsterdamse uitdrukkingen zijn beroemd en worden ook buiten de stad vaak nagedaan. Zo wordt Amsterdam zelf vaak aangeduid als Mokum, wat oorspronkelijk stamt uit het Hebreeuws. Het betekent simpelweg “stad”, maar in de volksmond is het een bijnaam voor de hoofdstad geworden. Een andere veel gehoorde kreet is ga je mee een bakkie doen, wat betekent samen koffie drinken. Als iemand zegt “ik ben pleite”, dan gaat die persoon weg. Het woord gozer wordt gebruikt voor jongen of man, en meid is heel gewoon voor een vrouw.
Amsterdammers maken ook veel gebruik van kleine variaties op standaard Nederlands. Waar in andere steden wordt gezegd “doe normaal”, zegt de Amsterdammer: mot je effe normaal doen joh! Het woordje effe als afkorting voor “even” klinkt heel herkenbaar. Niet alles is altijd netjes – een bekende uitdrukking is lik me vestje, die vooral grappig bedoeld is. Soms zijn de uitspraken ook wat stoerder, zoals kapsones voor iemand die zich te goed voelt, of niet zo mauwen als iemand zeurt.
Waarom Amsterdammers zo praten
De directe manier van spreken hoort bij het karakter van de stad. Amsterdammers staan bekend om hun openheid en humor. Ze nemen weinig blad voor de mond en vertellen vaak precies wat ze denken. De taal helpt daarbij: het liefst alles snel, kort en duidelijk. Het gebruik van verkleinwoorden (“bakkie”, “gozertje”), afkortingen en vaste uitdrukkingen maakt de gesprekken vlot. Toch klinkt het nooit echt onvriendelijk. Vaak bedoelen mensen het juist goed en willen ze gezellig praten. Door het dialect blijft het contact warm, direct en ook een beetje persoonlijk.
Geschiedenis en cultuur spelen ook een rol. Door de handel, de vele nationaliteiten in de stad en de open houding ten opzichte van nieuwe invloeden, heeft het Amsterdams zich steeds aangepast. Dit zie je terug in de variatie aan woorden die soms uit het Engels, Duits of Frans komen. Veel Amsterdammers zijn trots op hun spreektaal en dragen die graag uit. Zelfs mensen die niet meer in Amsterdam wonen blijven vaak een beetje Mokums praten als ze samenkomen.
Uitspraken die zijn meegegaan met de tijd
Hoewel de oude Amsterdammers soms mopperen dat het Mokums verdwijnt, leven veel uitdrukkingen nog steeds voort. Jongeren in de stad gebruiken nog altijd woorden als gozer en gast. Nieuwe mengvormen ontstaan ook weer, omdat de stad blijft veranderen. Straattaal, woorden uit tv-series en muziek beïnvloeden het dagelijks taalgebruik. Met social media en tv bereiken sommige Amsterdamse kreten zelfs de hele wereld. Beroemde Amsterdammers dragen hun manier van spreken uit in liedjes, op het podium of bij sportwedstrijden.
Bepaalde gezegden zijn bijna tijdloos geworden. Zinnen als je mot je bek effe houwe (even stil zijn) of pikkie erbij (iets extra’s) kom je vaak tegen. Ook minder bekende woorden, zoals lazarus voor dronken, blijven bestaan dankzij de rijke verteltraditie van de stad. Op straat hoor je nog steeds nieuwe varianten ontstaan. Zo blijft het Amsterdams levendig en past het zich elke generatie weer een beetje aan.
Veelgestelde vragen over Amsterdamse uitspraken
- Wat betekent Mokum?
Mokum is een bijnaam voor Amsterdam. Het komt uit het Hebreeuws en betekent “plaats” of “stad”. In Amsterdam gebruiken veel mensen deze naam op een vrolijke manier voor hun stad.
- Waarom zeggen Amsterdammers gozer?
Amsterdammers zeggen gozer als ze praten over een jongen of een man. Het komt uit het oude Amsterdamse dialect en klinkt vriendelijk of stoer tegelijk.
- Wat betekent aggenebbisj?
Het woord aggenebbisj betekent armzalig, armoedig of zielig. Mensen gebruiken het soms om iets aan te geven wat van slechte kwaliteit is, of om te grappen als iemand iets mist.
- Worden Amsterdamse gezegden nog steeds gebruikt door jongeren?
Veel Amsterdamse gezegden worden ook nu nog gebruikt door jongeren in de stad. Er komen bovendien nieuwe varianten bij, waardoor het dialect blijft veranderen.
- Wat betekent kapsones hebben?
Als iemand kapsones heeft, doet die persoon alsof hij of zij beter is dan anderen. Het woord betekent dus dat iemand zich een beetje te belangrijk voelt.
Geef een reactie